Podstawowe informacje o wsi
Wieś Jerzkowice jest wsią sołecką położoną w gminie Czarna Dąbrówka, powiat bytowski, województwo pomorskie. Miejscowość leży przy trasie nieistniejącej już linii kolejowej Lębork - Bytów, na północnym krańcu Parku Krajobrazowego Dolina Słupi przy drodze 212, w odległości około 4 km od siedziby gminy.

Wieś jest typową wsią tzw. popegeerowską, a jej szczególne atuty to położenie w otoczeniu dzikiej, unikatowej przyrody, nieskażone środowisko, cisza, spokój i aktywna młodzież z entuzjazmem wierząca, że z wsi, w której "nic nie ma" może powstać niezwykle ciekawe miejsce do życia.

W skład wsi sołeckiej wchodzi jeszcze miejscowość Ceromin (bez mieszkańców).

Liczba ludności to 259 mieszkańców, powierzchnia obrębu wiejskiego wynosi 1701,9 ha, gęstość zaludnienia - 15 osób/km?. Proponowana funkcja w Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Czarna Dąbrówka: rolniczo-produkcyjno-usługowa.

Powiązania funkcjonalno-przestrzenne
Wieś Jerzkowice korzysta z usług podstawowych zlokalizowanych we wsi gminnej Czarna Dąbrówka tj.
- urząd gminy (z urzędem stanu cywilnego),
- Gminny Ośrodek Kultury, Sportu i Turystyki,
- Gminna Biblioteka Publiczna,
- Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej,
- Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej z gabinetami podstawowej opieki zdrowotnej, gabinetami rehabilitacyjnymi i gabinetem stomatologicznym,
- Gminny Stadion Sportowy,
- Komisariat Policji,
- Ochotnicza Straż Pożarna,
- Bank Spółdzielczy Łeba Oddział Czarna Dąbrówka,
- urząd pocztowy,
- cmentarz komunalny,
- stacja telefonii cyfrowej,
- szkoła podstawowa.

Dzieci dowożone są zarówno do Szkoły Podstawowej w Czarnej Dąbrówce, jak i do Gimnazjum
w Nożynie.

Pozostałe usługi specjalistyczne, tj. szkoły średnie i wyższe, banki, administracja i instytucje rządowe, szkoły wyższe, PKP dostępne są w miastach: Bytowie (30 km), Słupsku (40 km), Lęborku (30 km)
i Gdańsku (80 km). Dojazd do tych miejscowości publicznymi środkami lokomocji jest zadowalający w dni robocze, a utrudniony lub niemożliwy do realizacji w dni wolne od pracy, gdyż w te dni autobusy PKS nie realizują kursów do Jerzkowic.

Administracja wojewódzka zlokalizowana jest w Gdańsku i Słupsku (oddziały).

Przez teren gminy przebiegają drogi wojewódzkie nr 210 relacji Ustka-Unichowo, nr 211 relacji Nowa Dąbrowa-Żukowo i nr 212 relacji Osowo Lęborskie-Zamarte. Drogi nr 210 i 211 wiążą gminę z drogą krajową nr 6 relacji Kołbaskowo-Gdańsk, a drogi nr 211 i 212 z drogą krajową nr 20.


Inwentaryzacja zasobów służących odnowie wsi

Zabudowa architektoniczna
Zabudowa mieszkaniowa wsi jest zróżnicowana, obok zabudowy jednorodzinnej i siedliskowej występuje zabudowa wielorodzinna w postaci bloków mieszkalnych powstałych na potrzeby dawnych ppgr.

Dużą wartość historyczną i estetyczną wsi stanowi założenie pałacowo-folwarczne, gdzie wspaniale zachowało się powiązanie z otaczającym krajobrazem. Założenie to położone jest przy drodze lokalnej biegnącej z Czarnej Dąbrówki. Zespół graniczy od wschodu i zachodu z rozległymi polami uprawnymi, od południa z lasem, a od północy z zabudową wiejską. Składa się z dwóch integralnych części: pałacu i towarzyszącego mu parku o charakterze krajobrazowym oraz części gospodarczej, tj. folwarku. Centralne miejsce w założeniu stanowi pałac. Do dziś dobrze zachował się starodrzew parkowy oraz niewielkie oczko wodne. Ze względu na położenie w otwartym krajobrazie rolniczym założenie stanowi wyraźną dominantę przestrzenną.

Zabudowę mieszkaniową wsi stanowią 23 domy, w tym 7 jednorodzinnych i siedliskowych oraz 10 wielorodzinnych o liczbie mieszkań 2-3 i 6 o liczbie mieszkań od 4 do 8.

W Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Czarna Dąbrówka zakłada się modernizację zabudowy mieszkaniowej poprzez poprawę stanu technicznego obiektów, ich rozbudowę, dobudowę i przebudowę oraz podniesienie ich walorów estetycznych. W studium tym zaznacza się również, że brak ładu przestrzennego na terenach lokalizacji dawnych PGR-ów, w tym obiektów mieszkalnych wielorodzinnych i szczególnie założeń dworsko-parkowych wymaga opracowania i wdrożenia planu rewitalizacji tych obiektów.

W obrębie Jerzkowic znajduje się pięć stanowisk archeologicznych objętych strefą ograniczonej ochrony archeologiczno-konserwatorskiej.

We wsi istnieje możliwość realizacji budowy nowych obiektów mieszkaniowych, usługowych, produkcyjnych, rzemieślniczych przetwórczych oraz obiektów podnoszących jakość życia, w tym miejsca spotkań, sportowych i rekreacyjnych dla mieszkańców. Kierunek rozwoju zainwestowania ma uszanować historyczny układ ruralistyczny.

Są to w głównej mierze tereny przy głównej drodze do Jerzkowic, jako uzupełnienie i kontynuacja zabudowy, teren na wschodzie, zachodzie i północy - jako predysponowany pod funkcję przetwórczą w powiązaniu z produkcyjną.

W ewidencji konserwatorskiej znajdują się następujące obiekty:
- pałac murowany z połowy XIX w.,
- obora murowana z końca XIX w. - własność ANR,
- obora murowana 1873 r. - własność ANR,
- magazyn murowany z końca XIX w. - własność ANR.

W ewidencji konserwatorskiej znajduje się również park w Jerzkowicach.

Geograficzne i przyrodnicze uwarunkowania rozwoju
Wieś Jerzkowice położona jest 3 km na południe od stolicy gminy - wsi Czarna Dąbrówka. Aby zdiagnozować jej uwarunkowania geograficzne i przyrodnicze, które maja istotny wpływ na kierunki dalszego rozwoju wsi należy rozpatrywać je w kontekście całej gminy, stąd jej opis zawarto w punkcie 3 niniejszego opracowania.

Gmina posiada wyjątkowe predyspozycje do rozwoju turystyki. Wynika to z jej unikatowego bogactwa geograficzno-przyrodniczego, w tym dzikiej przyrody, nieskażonego środowiska, niskiej gęstości zaludnienia, bogactwa lasów i jezior.

Bogactwo środowiskowe gminy daje możliwość wprowadzania różnych form wypoczynku takich jak: turystyka piesza, rowerowa, samochodowa, konna, wodna, wędkarstwo sportowe, jeździectwo sportowe, sporty wodne, gospodarstwa agroturystyczne bazujące na rolnictwie ekologicznym. Aby cała gmina rozwijała się ekologicznie i turystycznie, przewiduje się znaczącą rozbudowę wszystkich elementów zagospodarowania turystycznego: schroniska młodzieżowe, kwatery prywatne, miejsca biwakowania, wypożyczalnie sprzętu sportowego, kajakowego, rowerowego, gastronomii, hotelarstwa itp. Należy też dążyć do poprawy oznakowania oraz wyznaczenia nowych tras turystycznych
i poprawy promocji gminy.

Centrum turystyczno-wypoczynkowym całej gminy stało się jezioro Jasień oddalone od wsi Jerzkowice o 2 km. Zarówno jezioro, jak i wieś Jerzkowice położone są na terenie Parku Krajobrazowego Dolina Słupi. Park ten został utworzony w 1981 r. na obszarze 37040 ha i obejmuje obszar środkowego biegu rzeki Słupi i jej zlewni (charakterystyka w punkcie 3 opracowania).

Plan Ochrony Parku zakłada:
- utrzymanie krajobrazu małych wsi oraz tworzenie warunków rozwoju społeczno-gospodarczego niezagrażającego walorom parku (koegzystencja siedlisk rolniczych z obiektami bazy turystycznej,
w tym zabudowy letniskowej,
- dopuszcza się zabudowę jedynie w nawiązaniu do istniejących jednostek osadniczych, w kontynuacji ich układów przestrzennych i z zachowaniem właściwych dla nich zasad ukształtowania zabudowy,
- dopuszcza się adaptację z umiarkowaną rozbudową istniejących zabudowań oraz adaptację
dla turystyki nieużytkowanych obiektów rolniczych i przemysłowych z zachowaniem właściwych dla nich zasad kształtowania zabudowy.

Powyższe zasady zmierzają do pogodzenia rozwoju gminy z zachowaniem jej charakteru i krajobrazu.

Warunki klimatyczne i glebowo-rolnicze
warunki klimatyczne
Klimat Jerzkowic, podobnie jak całej gminy, cechuje przejściowość. Bogactwo stanów atmosferycznych powoduje zmienność klimatu, zwłaszcza w przełomowych porach roku, co powoduje, że zimy są cieplejsze, a lata chłodniejsze. Średnie roczne temperatury wykazują pośrednie warunki między Słupskiem i Kartuzami, tj. między 7,6?C a 6,5?C. Suma opadów rocznych jest poniżej 700 mm. Przymrozki wiosenne pojawiają się jeszcze po 10 maja, pierwsze przymrozki jesienne występują już w połowie października. Przeważają wiatry z kierunków zachodnich. W sąsiedztwie jeziora Jasień występują bryzy jeziorne. Duża ilość lasów spełnia rolę naturalnych pasów wiatrochronnych oraz wpływa na wyrównany termicznie profil dobowy i roczny oraz zwiększoną wilgotność powietrza. Największa liczba dni pogodnych występuje późną wiosną i na początku lata oraz we wrześniu.

gleby i rolnictwo
Na terenie gminy przeważają gleby bielicowe, pseudobielicowe i rdzawe na piaskach i glinach.
W okolicy jezior występują gleby torfowe i murszowe na torfach i mułotorfach. W pobliżu wsi Jerzkowice występują gleby od III do V klasy, większe kompleksy gleb klasy III znajdują się na południe od wsi, klasy IV na wschód i południe. Największy udział w pozycji gruntów przypada na gleby klasy V. Większość gleb tego kompleksu to gleby brunatne wyługowane i brunatne kwaśne oraz niekiedy pseudobielicowe - w okolicach wsi Jerzkowice zajmują one największe tereny. Jerzkowice mają charakter rolniczy podobnie jak wszystkie osady wiejskie na terenie gminy. Grunty orne
są własnością prywatną oraz Skarbu Państwa. Grunty i obiekty pochodzące ze zlikwidowanych PGR są objęte procesem prywatyzacji przez dzierżawę lub sprzedaż i utworzenie nowych dużych ośrodków produkcyjnych. Tradycyjna gospodarka indywidualna zajmuje niewielki obszar. Cechuje ją duże rozdrobnienie i niska intensywność gospodarowania. Wśród upraw dominuje uprawa zbóż, w tym żyta. We wsi znajdują się cztery gospodarstwa rolne, w tym jedno po byłym ppgr.


Gospodarka, w tym infrastruktura turystyczna
We wsi poza 4 gospodarstwami rolnymi i sklepem wielobranżowym brak innych miejsc działalności gospodarczej i pracy. Mieszkańcy utrzymują się z pracy poza wsią (w Bytowie, Czarnej Dąbrówce
i Gdańsku), ze świadczeń emerytalno-rentowych i zasiłków dla bezrobotnych.

Wieś posiada warunki do rozwoju usług turystycznych. Wynika to z kierunków rozwoju określonych dla gminy oraz uwarunkowań przyrodniczych. W tym celu należałoby prowadzić działania wspierające rozwój przedsiębiorczości oraz poprawić jakość działań informacyjnych i doradczych.

Obok istniejących szlaków turystycznych, których trasa przebiega obok wsi, należałoby:
- wyznaczyć nowe szlaki, np. szlak dworków i parków przez wieś Jerzkowice,
- zagospodarować jezioro Jasień od strony wsi,
- wspierać rozwój gospodarstw agroturystycznych.
Szlaki te łącząc się z istniejącymi mogą tworzyć pętle dające turystom możliwość większego wyboru
i włączające do obsługi ruchu turystycznego wsie dotychczas mało aktywne turystycznie.

Ważniejsze szlaki turystyczne przebiegające w pobliżu wsi:

rowerowe:
- międzyregionalna trasa rowerowa "Trasa Tysiąca Jezior" relacji Miastko, Kościerzyna, Skórcz, Prabuty w kierunku Iławy,
- międzyregionalne trasy rowerowe przebiegające przez gminę relacji: Choczewo-Lębork-Bytów, Kartuzy-Sierakowice-Czarna Dąbrówka-Słupsk/Główczyce, Miastko-Bytów ("Na kolejowym szlaku"),

szlaki turystyki pieszej:
- szlak zielony "krajobrazów młodoglacjalnych" - 38 km z Barnowca przez Kołczygłowy, Łupawsko do Czarnej Dąbrówki,
- szlak niebieski "krainy lasów i jezior" - 42 km od Rekowa przez Bytów, Pomysk, Parchowo do Jasienia obok Czarnej Dąbrówki,

ścieżki przyrodnicze:
- "Wokół Jeziora Jasień" - 22 km,
- "Szlakiem 5 Jezior" - 11 km,

ścieżki edukacyjne:
- ścieżka dydaktyczno-rekreacyjna "Arboretum"
e) trasy kajakowe rzekami Słupią i Łupawą oraz jeziorem Jasień.
Obok tras rowerowych istnieje możliwość rozwoju turystyki myśliwskiej, wędkarskiej, rekreacyjnej, weekendowej, kulturowej (dokładny opis w punkcie 3).

Infrastruktura techniczna i społeczna wsi
drogi
Drogi wyższej klasy posiadają nawierzchnię utwardzoną, ale nie zawsze w odpowiednim stanie technicznym. W większości wypadków brak jest urządzonych poboczy, co utrudnia ruch turystyczny
i powoduje utrudnienia dla mieszkańców oraz zwiększa zagrożenia wypadkowe. Sieć dróg umożliwiających połączenie miejscowości Jerzkowice z siedzibą gminy i innymi miejscowościami jest wystarczająca. Drogi gruntowe w niektórych porach roku są praktycznie nieprzejezdne (zbyt mokre podłoże, rozjeżdżone).

zaopatrzenie w wodę, kanalizacja
Miejscowość zaopatrywana jest w wodę z wodociągu zakładowego. Jakość wody odpowiada normom jakościowym. Wieś jest całkowicie skanalizowana.

gospodarka odpadami
Mieszkańcy mają podpisane umowy na odbiór odpadów. We wsi umieszczone są pojemniki
na selektywną segregację odpadów: szkła, plastiku, puszek. Gospodarka odpadami wymaga jeszcze dopracowania przez samych mieszkańców.

telefonizacja i informatyzacja
Przez teren gminy przebiega kabel światłowodowy Bytów-Lębork przez Czarną Dąbrówkę. Sieć abonencką podłącza się do nowych central telefonicznych, na telefon oczekuje się od kilku dni do
3 miesięcy. Mieszkańcy marzą o stałym dostępie do Internetu, nowoczesne usługi ISDN Telekomunikacji Polskiej są dla większości mieszkańców zbyt drogie. Dostępna jest telefonia komórkowa różnych sieci.

ciepłownictwo, gaz, energia elektryczna
Na terenie wsi zainstalowane są indywidualne źródła ciepła, w zdecydowanej większości opalane węglem. Docelowo należy dążyć do modernizacji ogrzewania w celu zmniejszenia skażeń środowiska. Mieszkańcy korzystają z gazu z butli najczęściej do gotowania. Planowana jest kontynuacja przebudowy gazociągu wysokiego ciśnienia na terenie gminy do kolejnych miejscowości, co
w dalekiej przyszłości pozwoli na korzystanie z sieci gazowniczej. Stan sieci energetycznej jest zadowalający, na sieci średniego napięcia jest duża rezerwa mocy.

infrastruktura społeczna
Największą bolączką wsi jest brak miejsca spotkań (świetlicy). Spotkania odbywają się w mieszkaniu sołtysa. Młodzież spotyka się okazjonalnie w starej, wymagającej pilnego remontu, remizie strażackiej, do której każdorazowo doprowadza energię elektryczną od pobliskiego mieszkańca,
a także na przystanku PKS.

W 2007 r. we wsi wybudowane zostało pełnowymiarowe boisko do piłki nożnej, które wymaga jeszcze zagospodarowania terenu i doposażenia w sprzęt sportowy.

We wsi liczącej 259 mieszkańców brak jest innych obiektów użyteczności publicznej.

Mieszkańcy wsi
Według danych Urzędu Gminy w Czarnej Dąbrówce struktura wiekowa mieszkańców wsi przedstawia się następująco (stan na 30 listopada 2008 r.):

Wieś należała do tzw. wsi ppgr, gdzie większość mieszkańców utrzymywała się z pracy najemnej w państwowym gospodarstwie rolnym. Przekrój społeczny ludności jest bardzo zróżnicowany - od rodzin byłych pracowników ppgr, rodzin rolników (4), po rodziny pracownicze, emerytów i rencistów. Na szczególne podkreślenie zasługuje duży udział dzieci i młodzieży w strukturze wiekowej ludności. Na wsi mieszka 68 rodzin, najczęściej są to rodziny dwupokoleniowe, w pojedynczych przypadkach trzypokoleniowe. Dominującym modelem rodziny są rodzice + czworo dzieci. We wsi nie ma przedszkola ani szkoły, dzieci dowożone są do wsi Nożyno i Czarna Dąbrówka -około 35 osób, a podobna liczebnie grupa dojeżdża do szkół zawodowych i ogólnokształcących do Słupska, Bytowa i Lęborka. Młodzież ta, po powrocie do rodzinnej wsi nie ma możliwości spotkania się w bezpiecznym miejscu publicznym, ani nie ma możliwości rozwijania swoich zainteresowań. Jedynym miejscem spotkań zorganizowanych, od 2007 r., jest boisko sportowe.

We wsi nie działa formalnie żadne stowarzyszenie. Liderami wsi są aktualnie Radna Gminy Czarna Dąbrówka (nauczycielka) oraz sołtys wsi. Osoby te maja bardzo dobry kontakt z młodzieżą i cieszą się jej autorytetem. Młodzież jest niezwykle aktywna, sama dba o koszenie nowego boiska i aktywnie uczestniczyła w tworzeniu Planu Odnowy i Rozwoju Wsi. Mieszkańcy wyróżniają jednego
z miejscowych przedsiębiorców, który zawsze służy pomocą.

Z ankiety przeprowadzonej wśród mieszkańców (60 ankiet) na pytanie "Jakie negatywne cechy przypisał(a)by Pan(i) swojej wsi?" padły następujące odpowiedzi:
- 26 osób - "nic się w niej nie dzieje",
- 39 osób - "jest mało rozwojowa",
- 14 osób - zepchnięta na margines życia kulturalnego i społecznego.
Znacząca część ankietowanych postrzega wieś jako przyjazną mieszkańcom, bezpieczną, posiadającą czyste zdrowe środowisko (41 osób). Z ankiety wynika też, że wykształcenie podstawowe posiada 25%, zasadnicze zawodowe 53%, średnie i policealne 20%, a wyższe 1,7% ankietowanych.

Należy podkreślić, że praktycznie wszystkie dzieci po gimnazjum podejmują dalszą naukę, mimo utrudnionego dojazdu (2, 3 godziny dziennie poświęcają na dojazd do szkół średnich).

Wśród najważniejszych do rozwiązania problemów powyżej 80% ankietowanych wskazuje na brak miejsca do spotkań, 66% na brak oferty spędzania wolnego czasu, ponadto do znaczących problemów zaliczono brak zagospodarowania miejsc publicznych we wsi, brak bazy turystycznej, kąpieliska wiejskiego, porządku (kradzieże, wandalizm), niski poziom estetyki wsi i brak solidaryzmu mieszkańców wsi.

Gotowość włączenia się do działania na rzecz rozwiązania problemów wsi zgłosiło aż 96,7% badanych mieszkańców.

Przedsięwzięcia zaproponowane do realizacji przez mieszkańców i zaakceptowane do współdziałania przy realizacji wpisano do Planu Odnowy i Rozwoju Wsi.